Hazel ÇAĞAN ELBİR, AVİM

Rusya Parlamentosu alt kanadı Duma Başkanı Sergey Narişkin, Erivan’da Ermenistan Ulusal Meclis Başkanı Galust Sahakyan ile bir görüşme gerçekleştirdi.

Duma Başkanı Narişkin, ziyaretinde siyasi, ekonomik, askeri ve insani alanlarda Rusya ve Ermenistan arasındaki ilişkilerin dinamizm kazandığının da altını çizdi.

Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın ise 9 Mayıs’ta Kızıl Meydan’da düzenlenecek Zafer Bayramı kutlamalarına katılması bekleniyor.

Ermenistan’ın Avrasya Ekonomik Birliği’ne dâhil olmasının tarihi bir gelişme olduğunu vurgulayan Narişkin, Rusya ve Ermenistan’ın yeni bir entegrasyon sürecinde olduğunu belirtti.

Narişkin Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan’la da bir araya gelmiş ve yapılan görüşmede Güney Kafkasya’nın istikrarı, bölgesel ve uluslararası meseleler diğer bazı konularda da görüş alışverişinde bulunulduğu bildirilmiştir.

Duma Başkanı Narişkin’in ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in 24 Nisan 2015’te Erivan’a yapacağı ziyaretler Rusya Federasyonu’nun Ermenistan’a verdiği önemi açıkça göstermektedir. Rusya’nın Ermenistan’la ilişkilerini Güney Kafkasya’daki ekonomik, siyasi ve askeri çıkarları belirlemektedir. Bu açıdan Ermenistan’ın Rusya açısından stratejik bir önemi bulunmaktadır.

Ancak Rusya’nın Türkiye ile ilişkileri de birçok açıdan en üst düzeyde seyretmektedir. Rusya’nın Ukrayna krizi sonrası karşı karşıya kaldığı yaptırımlar karşısında Türkiye ile yeni bir enerji işbirliğine girmesi, örneğin Türk Akım projesi ve devamında Akkuyu Nükleer Santrali gibi büyük ölçekli işbirliğinin planlanması ve hayata geçirilmesi bu ilişkilerin geldiği seviyeyi de açıkça ortaya koymaktadır.

Bu tespit yapıldıktan sonra ve üst düzey ziyaretler de göz önüne alındığında Birinci Dünya Savaşı sırasında Ruslar için hayati önem teşkil eden Çanakkale Savaşı ve yüzüncü yıl anma etkinlikleri için Rusya lideri Putin’e iletilen davete kendisinin de icabet edeceği beklenmekteydi. Ancak, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 18 Mart Çanakkale Zaferi törenlerine katılmamıştır. Hatta 24 Nisan için kendisine iletilen davete rağmen Erivan’daki soykırım anmalarına katılmıştır. Çanakkale muharebeleri sonuçları itibariyle süper güç SSCB’nin ve dolayısıyla bugünkü Rusya’nın kurulmasına yol açan tarihi öneme sahip bir olaydır. Nitekim Çarlık Rusyası’na Çanakkale üzerinden yardım yapılmış olsaydı, savaş sırasında yaşamış olduğu zorlukların bir kısmını bertaraf edebilecekti. Hatta müttefikler savaşı kazanmış olsalar bile, o savaş içerisinde Rusya, savaşı bırakmakla savaşın kendi ile ilgili kısmını kaybetmiştir.

Çanakkale Rusya ve Türkiye için bu kadar önemliyken ve ilişkiler de güçlenirken, Rusya’nın Türkiye’nin tepkisini çekme riski alarak oraya gitmesinin sebeplerinden biri Metsamor Nükleer Santrali’dir.

8 Nisan 2015 tarihinde ise Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Ermenistan Dışişleri Bakanı Eduard Nalbantyan ortak bir basın açıklaması ile Rusya’nın Metzamor Nükleer Santrali’nin kullanım süresinin uzatılmasını açıkladıkları bir basın toplantısı düzenledi. 1977 yılında kurulan nükleer santralin kullanım süresinin uzatılması için Ermenistan vatandaşlarına maddi yardımda bulunmayı taahhüt etmiştir. Bilindiği gibi bahsi geçen nükleer santral dünya üzerindeki en güvensiz nükleer santral olma özelliği taşımaktadır. Nükleer santralin bulunduğu coğrafyanın deprem kuşağında yer almaktadır.  Nitekim nükleer santralin teknik ömrünün 2005 yılında dolmuş olmasına karşın kullanım süresi 2016 yılına kadar uzatılmıştır. Bu coğrafyada bu denli büyük bir tehlike arz eden bir nükleer santralin kullanım süresinin uzatılmasına yönelik görüşmeler yapmak uluslararası alanda Rusya açısından itibar kaybı anlamına gelmektedir. Yukarı Karabağ sorununun barışçıl yollardan çözülmesi için çaba sarfettiklerini de vurgulayan Lavrov’un tehlike teşkil söz konusu eden nükleer santralin kullanım süresinin uzatılmasına yönelik çalışmaları göz önünde bulundurulursa, nükleer santrale komşu ülkeler için tam anlamıyla bir felaket olacağının da vurgulanması gerekmektedir. Ömrünü tamamlamış tehlike saçan Metzamor Nükleer Santrali Kars’a 100 km, Iğdır’a ise 32 km uzaklıktadır.

Rusya Federasyonu Federal Meclisi Devlet Duması, 22 Nisan 2005 tarihinde sözde Ermeni soykırımı ile ilgili bir açıklama kabul etmişti. Buna karşılık, Türk Dışişleri Bakanlığı bu açıklamayı kınayarak Türkiye ve Rusya Federasyonu arasında her alanda önemli ilerleme gösterdiği ilişkilerin vardığı düzey ile bağdaşmadığının altını çizmiştir[1].

Tüm bu gelişmelerin Rusya’nın Türkiye’yle ilişkisinin Rusya’nın Ermenistan’la ilişkisinden çok daha önemli olduğu, Çanakkale’ye gelmemesinin, ancak buna karşılık Erivan’a gitmesinin kötü bir seçim olacağı ve Türkiye Rusya ilişkilerini zedeleyeceği söylenebilir.