3 Ekim tarihinde 12. kuruluş yıldönümünü kutlayan Türk Konseyinin etkinliği yıllar içerisinde artıyor. Pek çok alanda üye ülkeler arasındaki işbirliğinin güçlenmesine yönelik çalışmalar yapan ve büyük ilerlemeler kaydeden Türk Konseyinin, dış politikada ortak duruş sergilemekten öteye geçerek kendi bölgesindeki sorunlar hakkında aktif bir rol alma inisiyatifi içerisinde olduğu görülüyor. Geçtiğimiz Mart ayında Türk Konseyinin Onursal Başkanı Nursultan Nazarbayev’in de belirttiği üzere 12 yıllık süreçte kurumsallaşmasını tamamlayan Türk Keneşi, artık uluslararası meselelerde özellikle bölgesini ve üye ülkelerini ilgilendiren konularda daha organize adımlar atma kapasitesine sahip[1]. Her ne kadar Türk Konseyinin 2020-2025 Stratejisi ve 2040 Türk Dünyası Strateji belgeleri henüz ilan edilmemiş olsa da; Konseyin bir yandan derinleşme hareketini artırırken, diğer yandan ortak dış politika araçlarını da daha aktif kullanacağına dair ipuçlarını Martta düzenlenen gayrı resmi zirve sonrası açıklanan sonuç belgesinden[2] ve Konsey başkanının Antalya Diplomasi forumunda yaptığı açıklamalardan yakalamak mümkün.

Türk Konseyinin bölgesindeki olaylara karşı tutumuna dair en yakın örnek olarak, 2020 Eylül-Kasım ayları arasında Azerbaycan’ın işgal altındaki Dağlık Karabağ bölgesini Ermenistan’dan geri alması süreci sırasında ve sonrasında gösterdiği ortak tutum gösterilebilir. Türk Konseyi Başkanı hızlı bir şekilde tepkisini göstererek Karabağ’daki çatışmalara sessiz kalınmayacağını ve Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne Konsey’in verdiği desteği açıklamıştı. Diğer yandan Konseyin ev sahipliğinde toplanan Türk İş Forumunda savaş sonrası Karabağ’ın yeniden inşası için olanaklar konuşulmuştu[3]. 10 Kasım Ateşkesinin ardından Mart 2021’de toplanan gayrı resmi zirvenin sonuç belgesinde de Azerbaycan’ın Karabağ’daki kazanımlarına ve kalıcı barışın sağlanabilmesi için Konsey’in desteğine yer verildi[4]. Benzer şekilde Türkiye Cumhurbaşkanı da konuşması sırasında Konsey’in Azerbaycan’a vereceği desteklerin Karabağ’ın tekrar imarı ve zorla yerinden edilen Azerbaycanlıların evlerine dönebilmeleri için önemli olduğuna dikkat çekmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasındaki diğer başlıklar arasında Konseyin bünyesinde yer alan spor, eğitim, bilim ve kültür alanlarındaki faaliyetlere Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin de dâhil edilmesinin gerektiğine vurgusu vardı[5]. Cumhurbaşkanının Zirvede yaptığı konuşmanın başlıklarına bakarak, bölgede uzun yıllardan beri devam eden sorunlara karşı Konsey’in daha aktif bir tutum izlemesi hedeflendiğini söylemek mümkün görünüyor.

Nitekim Türk Konseyinin bölgesindeki siyasi sorunlara karşı ivedilikle aksiyon aldığına dair en son örnek olarak Afganistan’da Taliban’ın yönetimi ele geçirmesi sonrası düzenlenen toplantı gösterilebilir. Bilindiği üzere Ağustos ayında Taliban, Afganistan yönetimini ele geçirmişti. İnsani ve güvenlik konuları açısından bölge ülkeleri ve komşu bölgeler için öngörülemeyen sonuçlara sahip olabilecek bu duruma karşı Türk Konseyi’nin tutumunu belirlemek üzere toplanmışlardır. Toplantı sonrasında yapılan açıklamada Afganistan’daki gelişmelerin yakından takip edilmeye devam edileceği belirtilmiştir. Afganistan’da yaşananların özellikle komşu ülkelerde yol açabileceği göç, mülteci akınları ve terör tehlikesi gibi sorunlar yaratabileceği gerekçesiyle karşılıklı işbirliğinin ve eşgüdümün sürdürüleceği açıklanmıştır[6].  Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi örgütlerin Afganistan konusunda olağanüstü toplantılar düzenlemesinin ardından Türk Konseyi’nin de bu konuda özel gündemli bir zirve düzenlemesi, bölgede yol açabileceği sorunlara dair detaylı bir değerlendirme yapması ve uluslararası camiaya çağrıda bulunması Konsey’in bölgesel konulara hâkimiyetinin arttığını ve imkânları dâhilinde ortak hareket kapasitesini geliştirmeye çalıştığına işaret ediyor.

Bahsettiğimiz bu gelişmeler Türk Konseyi’nin 12 yıllık gelişim sürecinde dış politika açısından geldiği noktaya dair yalnızca birkaç örneği içeriyor. Bunun yanında Onursal Başkan Nursultan Nazarbayev’in 31 Marttaki konuşmasından Konsey’in örgüt seviyesine yükseltilmesinin planlandığı anlaşılıyor. Tüm bunlar Konsey’in bugüne kadar ciddi bir yol aldığını ve gelecekte bölgesel ve küresel boyutta daha çok rol alabileceğine işaret ediyor.