Geçtiğimiz günlerde Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan bir açıklama yaparak 1915 Sevk ve İskan Kanunu hakkında “Ne olduğunu ve neden olduğunu, olayları nasıl algıladığımızı ve kim aracılığıyla algıladığımızı anlamamız gerekiyor. 1939’da Ermenilerin gündeminde Ermeni soykırımı yoktu, peki nasıl oldu da 1950'de Ermeni soykırımı gündemi ortaya çıktı?” ifadelerini kullanmıştır.[1]

Paşinyan’ın bu açıklaması hem Ermenistan muhalefeti hem de Diasporada büyük tepkilere yol açmıştır. Paşinyan’ın açıklamalarına bir tepki de Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova’dan gelmiştir. Zaharova, Paşinyan’ın söylemlerini eleştirmiş ve şunu belirtmiştir:

“Açıkçası, bu konunun hem Ermenistan Devleti’nin hem Ermenistan halkının hem de Ermenilerin etnik bir grup olarak tarihsel olarak şekillenmiş, tamamen mutabakat temelli pozisyonundan farklı bir şekilde ele alınacağını hiç beklemiyordum. Yıllarca formüle edilip oluşturulan bu yerleşik tutumun Ermeni siyaseti içinde herhangi bir değişikliğe uğrayacağını hiç düşünmemiştim. Ama son zamanlarda ne gibi ifadeler duyuyoruz görüyorsunuz. Bu bizim için bir tartışma konusu bile değil. Ülkemizin tutumu, Devlet Duması'nın düzenli olarak atıfta bulunduğumuz ve sizin de bildiğiniz gibi, ilgili bir bildirisiyle formüle edilmiştir."[2]

Rusya’nın Sevk ve İskân Kanunu konusundaki tutumu göz önünde bulundurulduğunda, Zaharova’nın açıklamaları şaşırtıcı olmamıştır. Zira Rusya soykırım iddialarını bölgede sağlamaya çalıştığı hâkimiyetin tesisi için bir koz olarak kullanmaktan tarih boyunca çekinmemiştir. Bu amaçla gerçeklerin çarpıtılarak alternatif bir tarih yazımı oluşturulmasında da Rusya’nın etkisi göz ardı edilemez.

1967 yılında tamamlanan Tsitsernakaberd ("Ermeni Soykırımı Anıtı"), Ermenilerin SSCB’nin bünyesinde bulunan diğer etnik gruplardan farklı bir statüde bulunduğunu göstermektedir. Zira SSCB tarafından “soykırım” ve ortak acılar temel alınarak dönüşen bir Ermeni kimlik inşası oluşturulması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda Ermeniler “soykırıma uğramış mağdur halk” kimliği ile dünya kamuoyuna sunulmuştur. Böylelikle dünya kamuoyunda olmayan bir soykırım algısı oluşturularak destek alınması ve bu desteğin zaman zaman Türkiye’ye karşı bir koz olarak kullanılması hedeflenen bir proje dünyaya servis edilmiştir.

Zaharova’nın 1995 yılında Duma’dan geçen kararı savunmaya devam etmesi tarihi gerçekler ve günümüz koşulları göz önünde bulundurulduğunda ciddiyetten ve iyi niyetten uzak görünmektedir.

Sonuç olarak Zaharova’nın söz konusu açıklamaları ile Paşinyan’ın imaları sonucunda ortaya çıkan sorumluluğu Rusya’nın üzerinden atmaya çalışması beklenen bir tavır olmakla birlikte Ermenistan Başbakanının dahi soykırım iddialarının tarihi gerçekler temel alınarak araştırılmasını teklif ederken Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsünün “soykırım sözcülüğü” yapmasının altında ne gibi nedenler olduğu düşündürücüdür. Ülkelerin dış siyaset uygulamalarında sorumlu davranmaları beklenir. Türkiye ile Ermenistan’ın ikili ilişkilerinde normalleşmeye çalıştığı bir süreçte Rusya’nın üçüncü bir ülke olarak konuya taraflı müdahalesinin süreci olumsuz etkilemesi durumunda doğacak sorumluluğun Rusya’ya ait olabileceği hususu Zaharova açıklamasını yaparken acaba aklına gelmiş midir? Görünüşe göre, ne yazık ki hayır!